Cuộc xâm chiếm nước Úc của Thỏ

Mặc dù thường được xem là dễ thương, thỏ trở thành một loài động vật xâm lấn nguy hiểm tại Australia, khi dân số của chúng tăng lên từ 24 con ban đầu lên hàng trăm triệu con. 

Vào năm 1859, Thomas Austin, một người yêu thú săn ở bang Victoria, Australia, đã mang về 24 con thỏ châu Âu (Oryctolagus cuniculus) cho mục đích sinh sản. Hơn 160 năm sau, theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí PNAS vào năm 2022, số lượng thỏ đã tăng lên khoảng 200 triệu con tại Australia. Chúng đã trở thành một loài động vật xâm lấn nguy hiểm, ăn thực phẩm của các loài cây thảo mộc địa phương, gây suy thoái môi trường sống và đe dọa sự tồn tại của nhiều loài động vật bản địa.

Thỏ châu Âu có khả năng sinh sản mạnh mẽ, với 7 lứa mỗi năm và mỗi lứa có trung bình 5 con sống đến tuổi sinh sản (khoảng 3 - 4 tháng tuổi). Chúng đã nhanh chóng tận dụng tình hình thiếu đối thủ cạnh tranh và thích nghi với môi trường mới. Điều này đã giúp chúng mở rộng vùng sinh sống của mình khoảng 110 km mỗi năm.

Chỉ trong vòng 70 năm, loài thỏ này đã chiếm khoảng 70% diện tích đất của Australia, đây là cuộc xâm lấn nhanh chóng nhất từng được biết đến của động vật có vú trên toàn thế giới, theo báo cáo của Cơ quan Khoa học Quốc gia Australia (CSIRO).

Thỏ châu Âu là loài ăn tất cả, chúng gặm các loại thảo mộc, củ, hạt và cây bụi. Điều này đã góp phần vào tình trạng sa mạc hóa, khiến các loài động vật khác thiếu thức ăn và gây hại cho nông nghiệp và ngành làm vườn. Theo Cơ quan Nông nghiệp và Thực phẩm Tây Australia, thiệt hại hàng năm do thỏ gây ra lên tới khoảng 130 triệu USD.

Australia đã thử nhiều cách để kiểm soát thỏ, bao gồm săn bắn, đặt bẫy, sử dụng máy ủi để phá hang, sử dụng chất độc và thậm chí thuốc nổ, nhưng số lượng thỏ vẫn quá lớn. Năm 1901, họ đã xây dựng một hàng rào dài 1.800 km để ngăn chúng lây lan vào vùng đất nông nghiệp phía tây. Nhưng khi xây dựng hoàn thành, thỏ đã vượt qua hàng rào này. Hàng rào đã được mở rộng vài lần, dài hơn 3.000 km nhưng vẫn không hiệu quả.

Australia đã chuyển sang các kế hoạch thay thế, như đưa động vật săn mồi, ví dụ như cáo, vào vùng này. Tuy nhiên, điều này đã tạo ra một vấn đề mới khi cáo bắt đầu tấn công các loài thú có túi nhỏ đặc hữu của Australia, đẩy chúng vào nguy cơ tuyệt chủng.

Vào những năm 1950, virus myxomatosis đã được sử dụng để kiểm soát thỏ. Ban đầu, phương pháp này thành công khi số lượng thỏ giảm từ 600 triệu xuống còn 100 triệu. Tuy nhiên, thỏ đã thích nghi với virus và phát triển khả năng kháng cự.

Sau đó vài năm, các nhà khoa học đã thử một phương pháp khác, sử dụng bọ chét Tây Ban Nha để truyền bệnh cho thỏ. Nhưng kế hoạch này cũng thất bại, và bệnh lan sang các loài khác.

Cuối cùng, vào năm 1995, họ đã thử một loại virus gây sốt xuất huyết. Mặc dù hiệu quả trong việc kiểm soát thỏ, mầm bệnh này có thể lan truyền thông qua muỗi và đã lây nhiễm sang New Zealand vào hai năm sau. Tuy nhiên, cả Australia và New Zealand đều lo lắng về khả năng virus biến đổi.

Australia và New Zealand đều cung cấp những bài học quý báu về quản lý và kiểm soát động vật xâm lấn, theo Elaine Murphy, một nhà khoa học tại Cơ quan Bảo tồn New Zealand. Mặc dù số lượng thỏ đã giảm đến dưới 300 triệu con, chính phủ Australia vẫn đang nghiên cứu các biện pháp để ngăn chặn vĩnh viễn vấn đề xâm lấn này.